Wat is het?
Protonentherapie is een bestralingstechniek die al langer bestaat. Tot 2017 konden patiënten alleen bij behandelcentra in het buitenland deze vorm van radiotherapie krijgen. Momenteel heeft meer dan de helft van alle kankerpatiënten bestraling (radiotherapie) nodig. De gebruikelijke radiotherapie met röntgenstraling werkt voor veel patiënten goed genoeg, maar soms zit de tumor te dicht bij kwetsbare organen of is hij relatief ongevoelig voor de gebruikelijke bestraling. Dan kan protonentherapie een optie zijn.
Protonentherapie is een door de Nederlandse overheid erkende therapie. Al jaren werden patiënten naar het buitenland verwezen als zij in aanmerking kwamen voor protonentherapie. Om de therapie ook in Nederland te kunnen aanbieden, is een zogenaamde WBMV (Wet Bijzondere Medische Verrichtingen) vergunning nodig. In december 2013 kreeg HollandPTC deze vergunning van het Ministerie van VWS. Nederland heeft protonencentra in Groningen, Maastricht en Delft. Wereldwijd zijn er al 150.000 kankerpatiënten met protonen bestraald. Er komen steeds meer behandelcentra voor protonentherapie, vooral in Europa, de Verenigde Staten en Japan.
Hoe werkt het precies?
Protonentherapie is een vorm van bestraling die gebruik maakt van protonen in plaats van röntgenstraling. Protonen zijn kleine geladen deeltjes die in de kern van een atoom zitten. Om een tumor te bestralen worden de protonen in een versneller tot meer dan de helft van de lichtsnelheid versneld. De protonenbundel wordt dan naar de behandelkamer geleid en op de tumor gericht. De snelheid van de protonen kan zo worden ingesteld, dat de protonen in de tumor tot stilstand komen. Ze geven daar dan de meeste dosis af en vernietigen zo het tumorweefsel. Gezond weefsel dat er omheen zit, wordt zo min mogelijk beschadigd.
Wat zijn de voordelen?
De meeste patiënten worden bestraald met röntgenstraling. Dit is dezelfde soort straling die gebruikt wordt bij het maken van een röntgenfoto. Een bundel met röntgenstraling die op de tumor wordt gericht geeft zijn dosis af voor, in en achter de tumor. De schade aan het gezonde weefsel rondom de tumor wordt beperkt door de tumor uit verschillende richtingen te bestralen. Het belangrijkste voordeel van protonentherapie is dat de protonenbundel geen dosis afgeeft achter de tumor. Hierdoor wordt de dosis in het gezonde weefsel nog verder verlaagd en vermindert de kans op bijwerkingen. Protonentherapie kan ook gebruikt worden om een hogere dosis aan de tumor te geven, als dat met radiotherapie met röntgenstraling niet mogelijk is.
Voor wie is het?
Protonentherapie is vooral geschikt voor patiënten met tumoren bij kwetsbare organen en bij wie bestraling met gebruikelijke radiotherapie onacceptabele bijwerkingen geeft.
In samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie ontwikkelen de protonencentra in Nederland richtlijnen over welke kankersoorten in aanmerking komen voor behandeling met protonen.
Wilt u weten welke soorten kanker we behandelen, lees dan verder op de pagina Behandeling per tumorsoort.